Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı

Bedensel yetersizliği olan birey; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrası dönemde herhangi bir nedene bağlı olarak iskelet (kemik), kas ve sinir sistemindeki bozukluklar sonucu, bedensel yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybeden, toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük yaşamdaki gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan, bu nedenlerle korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan bireydir.

Çeşitli nedenlerle kaba ve ince motor gelişim becerileri olumsuz yönde etkilenmiş bu bireylerin kendilerinden beklenen fonksiyonel hareket ve becerileri yerine getirmeleri değişik derecelerde kısıtlanmıştır.

Bu program ile bireylerin;
1. Normal motor gelişim basamaklarındaki becerileri kazanmaları,
2. Duruş (postür) ve hareket ile ilgili bozukluklarını en aza indirmeleri ,
3. Kaba ve ince motor becerilerini geliştirmeleri,
4. Günlük yaşam aktivitelerinde bağımsız hareket edebilme becerileri kazanmaları,
5. Bacak ve kollarını fonksiyonel bir şekilde kullanmaları,
6. Düzgün duruş ve hareket için gerekli duyu, algı, bilişsel ve motor bütünlüğünü sağlamaları,
7. Transfer ve yer değiştirmeye ve ilerlemeye yönelik (ambulasyon ) hareketlerini geliştirmeleri,
8. Yardımcı cihaz, araç gereç ve ekipmanı kullanma becerisi geliştirmeleri,
9. Gelişim basamaklarına uygun davranma becerisi geliştirmeleri,
10. Hareket yeteneğinin yanı sıra bilişsel, duyusal, psikolojik ve sosyal bütünlüğü geliştirmeleri beklenmektedir.

Öğretim Yöntem ve Teknikleri

Bedensel Engelli Bireyler Destek Eğitim Programı’nın kaba motor becerilerin geliştirilmesi bölümü, nörogelişimsel yaklaşımları esas almaktadır. Bu yöntem, merkezi sinir sisteminin gelişimine uygun olarak oluşturulmuş ve engelli bireyin fiziksel, zihinsel, psikolojik ve sosyal kapasitesine göre belirlenmiş hareketleri, fonksiyonel aktivitelerini ve bireyin ihtiyaçlarına uygun belirlenmiş özel egzersiz ve hareket yaklaşımlarını içerir. Bu kapsamda kaba motor beceriler için uygulanabilecek yaklaşımların ana başlıkları aşağıda özetlenmiştir:
• Motor gelişim basamaklarının kolaylaştırılması
• Var olan hareketlerin kalitesinin artırılması
• Düzeltme ve denge reaksiyonlarının geliştirilmesi
• Kas kuvvetlendirme ve dayanıklılık egzersizleri
• Normal olmayan hareket ve reflekslerin baskılanması (inhibisyonu)
• Normal hareket ve reflekslerin kolaylaştırılması (fasilitasyonu)
• Kas sertliğini (tonusunu) düzenleyici pozisyonlamalar
• Ağırlık taşıma ve aktarma egzersizleri
• Kas iskelet sistemine ait oluşabilecek bozuklukların önlenmesi
• Aktivitelerde koordinasyonun sağlanması
• Fonksiyonel beceri eğitimi
• Günlük yaşam aktiviteleri için gerekli yardımcı cihaz ve araçların belirlenmesi
• Spastik tip serebral palsili bireylerde gövdeye doğru ve az olan, kol ve bacak hareketlerinin artırılması, atetoid tip serebral palsili bireylerde kontrolsüz ve gövdeden dışarı doğru hareketlerin azaltılması, ataksik tip serebral palsili bireylerde ise dengenin sağlanması ve gövde kontrolünün geliştirilmesi ana hedef olmalıdır.
İnce motor becerilere ait başlıklar ise şunlardır:
• Kavrama ve bırakma için verilen aktiviteler
• Çizim becerilerine yönelik aktiviteler
• El becerilerine yönelik aktiviteler
• El göz koordinasyonunu geliştirmeye yönelik aktiviteler
• Taktil(dokunma) sistemini uyarmaya yönelik aktiviteler
• Proprioseptif (vücut farkındalığı) sistemini uyarıcı aktiviteler
• Vestibuler (denge) sisteme yönelik aktiviteler